Zaterdag

Vandaag had ik eigenlijk niet zoveel zin. Dat kwam omdat het tijd was de schaafbeitels weer eens te slijpen. Niet m'n lievelingsklusje. Maar het is toch ook nog gelukt om het paneel voor de ijskast in de lijmkklem te krijgen. De klem is nu eens helemaal bezet.

Toch nog een heleboel gedaan eigenlijk. Alle beitels zijn weer scherp. En ik heb een schraper geslepen, die is heel handig om een hoop schuurpapier te besparen. In een volgende blog zal ik die eens voorstellen.

Raar hout.

Eigenlijk had ik voor esdoorn gekozen om een mooie roomblanke keuken te maken. Maar dan had ik wel wat meer geld voor het hout uit moeten geven. Even ter vergelijking, ik heb 400/m3 betaald. Fijnhout in Arnhem vraagt 3300/m3. Dat is dan wel het mooiste Amerikaanse hard maple natuurlijk. De meeste zagerijen zitten zo rond de 1000 - 1500/m3 voor inlands esdoorn. Ik mag dus niet al te hoge eisen stellen. Eigenlijk vind ik het helemaal niet erg dat het allemaal wat bonter wordt, dat is juist wel interessant. Als het echt allemaal te wild wordt, kan ik het altijd nog geel verven....

Een paar typische eigenaardigheden in mijn hout:

Deze donkere verkleuring komt van de kern van de boom. Een boom bestaat van buiten naar binnen achtereenvolgens uit de volgende delen:

- Bast met het cambium. Voor de houtbewerker niet zo interessant, voor de levende boom juist wel, want hier zit het leven en de groei van de boomstam.

- Spint. Dit is een mindere kwaliteit hout.

- Kernhout. Dit is het beste hout van de boom. Overigens, tegenwoordig worden bomen zo jong gekapt dat er vrij veel spint is. Bij esdoorn is het verschil ook niet zo groot.

- En dan heb je de kern. Dit is het oudste hout van de boom, zeg maar van toen de boom nog een jong boompje was. Bij mij zitten er dan ook veel knoesten in, logisch want een jonge boom heeft niet gelijk een 15 meter hoge takloze stam. De kern vormt vaak een probleem bij het drogen omdat het hout daar gaat scheuren en vervormen.

Ik probeer deze donkere kerndelen zo toe te passen dat er een doorgaande lijn tussen de kastjes te zien is.

Boven het donkere kernhout zie je hier een golvend patroon. Een soort tijger strepen. Dit is eigenlijk een groeidefect van de boom, waarbij de jaarringen golvend verlopen. Dit effect is zeer gezocht bij onder andere gitaarbouwers. Ik heb er maar een paar stukjes van, anders had ik de hele stapel wel met vette winst kunnen verkopen. Doordat de draad van het hout telkens van richting verandert, is dit bijna niet te schaven.

Hier zie je slaap. Rare vlekkerige verkleuringen. Dit is een schimmelinfectie, ik geloof dat dat een fout is bij het drogen. Ik vind dit wel het leukste effect.

Als je op de foto's klikt krijg je een vergroting te zien.

Oogst van het weekend

Niet slecht toch? Dit zijn de panelen voor de 60 cm brede kastjes links van het fornuis. Hiermee heb ik nu alle panelen voor de onderkasten en lades klaar. Het hout voor de koelkastdeur is nu ook bijna klaar, moet alleen nog gelijmd worden. Dan blijven de bovenkasten over.

Met deze panelen liep ik te tobben om ze op de uiteindelijke breedte te krijgen met de tafelzaag. Die is daar eigenlijk te klein voor. Bij de eerste heb ik geprobeerd uit de vrije hand te zagen met die circelzaag maar dat was bepaald geen succes. Tja, wat doe je als het hout te groot is voor de machines? Dan trek je een lijntje met potlood en pak je gewoon de handzaag.

Dit is een Disston D8 zaag van ergens begin vorige eeuw, toen een handzaag nog belangrijk was voor een timmerman en er dus ook echt goede zagen gemaakt werden. Ik heb hem laten slijpen bij Vlijm in Leiden en het is nu een genot om mee te werken. Het nadeel van handzagen vind ik wel dat het hout aan de onderkant zo splintert. Daar moet je eigenlijk eerst een groef krassen met een mes.

Het is weer weekend

Het is weer weekend, dus wordt er hard doorgewerkt, anders komt het nooit af. 's Ochtends kom ik trouwens wel een beetje traag op gang, maar eenmaal in de werkplaats ben ik gelijk weer enthousiast. Zeker als het kacheltje brand, want het is nog best koud.

Ik heb eens alle handelingen gefotografeerd die nodig zijn om zo'n paneeltje te maken. Eerst de plankjes weer netjes op de vlakbank glad en strak schaven. Ik schaaf nu hele kleine beetjes tegelijk en voer het plankje langzaam door, om het hout zo min mogelijk te beschadigen.

Als ik dan weer een mooie vlakke kant heb zet ik die tegen de haakse aanslag om een van de zijkanten haaks en recht te maken.

Daarna gaat hij in de vandiktebank. Die zit onder de vlakbank. Hij gebruikt dezelfde messen die nu dus het hout aan de andere kant schaven. hierbij moet ik telkens controleren of ik al op de goede maat van 11 mm zit.

Nu hebben de plankjes dus al 3 vlakke en haakse kanten en zijn we een uurtje verder. Nu ga ik eerst nog een keer controleren of het een mooi geheel wordt en ga ik alles goed markeren, zodat ik straks geen fouten maak bij het lijmen.

Ik kijk ook goed waar ik ze op breedte wil zagen, dat is dan het volgende klusje.

De plankjes kunnen nu echt netjes geschaafd en geschuurd worden. Op de vlak vandikte bank heb je toch meestal ruwe plekken en zelfs hapjes uit het hout getrokken. Ik probeer zoveel mogelijk te schaven, maar dat lukt niet altijd. Eigenlijk zou ik dan verder kunnen gaan met schrapen, maar ik kies nu even voor het gemak en pak de schuurmachine om de laatste ongerechtigheden weg te werken.

Ondertussen moeten ook de notenhouten strips gezaagd worden.

En die worden dan weer geschaafd vooral om de zaagsporen weg te werken. Ze komen behoorlijk recht van de zaagtafel, dus daar maak ik me verder geen zorgen over. Ik schaaf gewoon met een zoetschaaf een paar dunne krulletjes.

De randen van de plankjes zet ik nog een keer op de futselplank, om er echt zeker van te zijn dat ze haaks, recht en netjes zijn. Dat lijmt het beste. Ik ben klaar als er zulke mooie krullen afkomen en de planken recht zijn.

Nu kunnen ze eindelijk in de lijmklem. Dat is met zoveel lijmnaden nog een hele hektische klus. Je mag niet al te lang wachten met de klem aan te draaien, want de lijm droogt snel.

Na het drogen gaat het hele paneel weer op de werkbank. De noten strips steken een flink eind uit. Overal zitten lijmkorsten en het is natuurlijk nooit helemaal 100% recht en vlak. Dus weer schaven en schuren.

Ik ben nu wel een paar uur verder. Als het paneel dan op de uiteindelijke maat gezaagd is, ziet het er zo uit.

"Nieuwe" boorschaaf

Ik kon het weer eens niet laten, en heb op ebay een oude Record 073 boorschaaf gekocht "voor weinig". Wat is dat toch met schaven, dat je er nooit genoeg van schijnt te hebben? Het nadeel van zo'n verzameling is wel dat je telkens veel slijpwerk hebt.

Dit is de grootste maat boorschaaf die er schijnt te zijn. Hij is dus echt groot, en bijna 2kg zwaar. Hij schijnt vooral bedoelt te zijn om kantjes en randjes af te werken. ik heb hem vooral gekocht om straks de pen en gat verbindingen te kunnen tweaken. Na het zagen is er natuurlijk altijd wel een randje dat een beetje scheef is of zo, en daar is dit het geeigende gereedschap voor.

Het bijzondere van dit soort schaven is dat de beitel helemaal van de ene naar de andere zijkant loopt, waardoor je goed in de hoekjes kunt komen. Ook is de zijkant haaks op de bodem, waardoor je makkelijker haaks werk af kunt leveren. Alleen is dat bij deze schaaf niet helemaal haaks, dus daar zit nog wel wat werk voor mij. Maar alles bij elkaar is het een prachtig ding (if you are so inclined).

Zaagslede

Hoewel mijn zaagtafel met een roltafel uitgerust is, vind ik toch dat het hout daarmee te veel splintert. Het wordt niet genoeg ondersteunt. Daarom maar een zaagslede gemaakt:

Onder deze slede zit een eikenhouten latje dat precies past in de gleuf in de zaagtafel. Daarmee kan je het hout dus haaks en veilig door de zaag halen.

Na een weekend hard werken is dit de oogst. Valt wel een beetje tegen eigenlijk. Zo ben ik nog wel een tijdje zoet.

Oops

Zo blij was ik dat de vandiktebank weer werkt dat ik wat al te enthousiast tekeer ging. Dat ding is behoorlijk agressief en ik zat op 10mm dikte voor ik met m'n ogen kon knipperen. Oops.

Eerst wou ik het plankje al op de brandstapel gooien, maar het leven is toch een voordurend vallen en weer opstaan, dus heb ik maar een reparatie bedacht. De achterkant is toch uit het zicht. Dit worden de ladefronten en die zitten tegen de echte lade aangeschroefd. Ik heb dus een 1mm dun strookje afgezaagd van een andere plank, en dat strookje achterop de te dunne plank gelijmd. Even op de preciese maat geschaafd, en alweer een blunder recht getrokken.

Op de linkerkant en de kopse kant is het strookje zichtbaar. De achterkanten zijn trouwens toch heel grof vol ruwe plekken waar de vandiktebank het hout gemarteld heeft.

Nog zo'n oops moment. Op het moment dat ik de plankjes al met lijm in sta te smeren, dringt het nogal eens tot me door dat ik nog iets vergeten ben. De plankjes op de goede breedtemaat zagen of zo. Dus heb ik meer even checklijstje gemaakt.

Eerste paneeltjes

Gelukkig heb ik vandaag weer wat opbouwend werk kunnen doen. Bij de vandiktebank heb ik alles wat met de aandrijving van de transportrollen te maken heeft maar eens goed schoongemaakt en geolied. Op aanraden van het woodworking.nl forum. En ik moet zeggen, tot nu toe gaat het goed. Hoopvol gestemd dus maar verder.

De eerste plankjes die voor de paneeltjes bedoeld zijn heb ik nu maar eens van de stapel gepakt. Ze zijn nog steeds niet echt recht. Maar zeker ook niet hopeloos krom. Ik ben maar druk aan het schaven gegaan. eerst de showkant om een mooi vlak oppervalk te krijgen. Vervolgens in de vandiktebank om ze op 11 mm af te schaven. De showkant heb ik zoveel mogelijk met de handschaven geprobeerd, omdat er op de vlakbank toch wel wat beschadigingen in het houtoppervlak komen. Het is namelijk geen makkelijk rechtdradig hout, maar de draad golft alle kanten op. Ook met de hand is het niet helemaal gelukt, dus de laatste plekjes heb ik maar met schuurpapier gedaan.

Vervolgens op de lange futselplank een rechte en haaks kant gemaakt. De futselplank is gewoon een vlakke plaat van spaanplaat met een verhoging in de lengterichting van triplex. Aan het eind een aanslag haaks op schaafrichting.

Het te schaven plankje leg ik vast met twee klemmen. Het voordeel hiervan is dat je schaaf echt haaks op het plankje blijft staan. Je moet nog wel zorgen dat je recht blijft schaven. Maar dat is niet zo moeilijk, eerst doe ik een paar kortere schaafstreken in het midden tot de kant licht hol is. Dan 1 of 2 streken over de volle lengte. Het gevolg is dat hij een heel klein beetje hol is, wat verre te verkiezen is boven een bolle kant. Dan controleren en evt. nog een beetje bijwerken.

Tussen de plankjes wil ik een strookje notenhout hebben. Die heb ik van een plankje gezaagd die een paar milimeter dikker is dan de esdoornplankjes. Het strookje steekt dan iets uit, maar dat is zo weer vlak geschaafd. Na het zagen van het smalle strookje notenhout schaaf ik ze nog even om de zaagsporen weg te halen. Dit moet wel voorzichtig gebeuren om alles recht te houden.

Ten slotte gaat alles in de lijmklem. Dat is echt een geniaal ding. Het haalt alle stress van deze lijmklus weg, omdat je zeker weet dat alles netjes recht en vlak zit. Met losse lijmklemmen loop ik altijd hektisch allerlei last minute aanpassingen te verrichten. Je hebt nu eenmaal niet zoveel tijd totdat de lijm begint te verharden, en met lijm tussen de delen glibbert alles vrolijk alle kanten op. Ik gebruik overigens doodgewone witte houtlijm. (sorry, de foto is niet helemaal scherp geworden.)

Nou, en dan na een laatste schaaf en schuurbeurt, en alles op maat zagen, is dit het resultaat van een middag hard werken.

Machinepech

Het leven van een keukenbouwer gaat niet altijd over rozen. Bij het schoonmaken van de zaagtafel viel hij van het onderstel af..... Sukkel. Het gevolg was dat de roltafel een flinke tik had gehad en scheef naar beneden wees.

Vandaag heb ik dan maar een dagje machine onderhoud ingeplanned. Eerst die roltafel weer rechtgezet. gelukkig waren alleen maar de twee draagarmen verbogen. Daarna moest alles weer afgesteld worden, zodat na het zagen de planken ook haaks zijn. Dat lukte allemaal wel, alleen bleek er midden in de gietaluminium tafel een hobbel te zitten. Dat was me nog niet eerder opgevallen. Wat te doen? Ik heb maar gewoon de bandschuurmachine gepakt en de hobbel er uit geschuurd.

Er zit nu dus een kale plek op. Maar beter een kale plek dan een hobbel waar de plankjes op liggen te wiebelen, dan worden ze nooit netjes haaks.

Ten slotte nog de vandiktebank even geprobeerd te gebruiken, maar daar bleek telkens de aandrijfriem van de transportrollen van het wiel te glijden. Die riem is zeker uitgelubberd. Eerst maar eens zien waar ik een ander te pakken krijg.

Kantenschaafje

Het meeste werk zal ik met machines doen. Ik heb een vlakvandiktebank, een zaagtafel en een kolomboormachine staan. Allemaal geen super profi machines, want zoveel ruimte heb ik niet.

Maar eigenlijk vind ik het leuker om met handgereedschap te werken. Dit project is voor mij echter een graadje te groot om helemaal met de hand te doen. Vooral het ruwe werk, het schulpen (in de lengte van een plank zagen), en het op dikte schaven van een plank is met de hand niet leuk meer. Machines zijn dan erg prettig.

Maar af en toe een schaaf of een handzaag gebruiken is helemaal niet verkeerd. Ook leuker voor de buren.

Om de kanten van de planken schuin af te werken, heb ik een oud houten schaafje omgebouwd.


Het werkt heel simpel. Je stelt de gewenste breedte in, en schaaft dan op rand van de plank tot er niets meer gebeurd. Dan heb je een mooi en regelmatig vellingkantje.

In de praktijk is het toch wel iets listiger. Je moet wel de beitel telkens op dezelfde plek terugzetten als je die geslepen hebt. dat betekend dus telkens even een proefstukje maken en evt. bijstellen.

Welkom

Welkom op mijn nieuwe blog.





Na lang plannen maken en ideeen uitwerken, ben ik eindelijk begonnen met de bouw van een houten keuken. Hout, geen spaanplaat, omdat werken met hout leuk is. Eerst heb ik met Sketchup een ontwerpje gemaakt. Dat was nog helemaal niet makkelijk. Het is erg wennen om in 3d te tekenen. De constructietekeningen heb ik dan ook maar weer met potlood en papier gemaakt. Maar dit is het dan geworden:











We hebben gekozen voor simpele lijnen. Een los fornuis en afzuigkap en veel brede lades. Misschien was het nog mooier geweest zonder bovenkastjes, maar ja, je moet ook wat bergruimte hebben natuurlijk. In de hoek zit niks. Voor de lades wil ik Blum tandem geleiders gebruiken, die zijn wel wat duurder, maar op het totaal maakt dat toch niet zoveel uit. De bovenkastjes zou mooi zijn met klapscharnieren. In de linker hoge kast zit de koelkast.





Al in september had ik op marktplaats een aanbieding voor esdoorn planken gezien van het type veel voor weinig. Ik heb ongeveer een halve kuub gehaald voor 200 euro. Dat is spotgoedkoop. Maar de eerlijkheid gebied te zeggen dat het hout er ook naar is. Er zitten erg veel knoesten in, en veel donker harthout. En de planken zijn soms zo krom als een hoepel. Maar daar staat weer tegenover dat ik nu zoveel heb, dat ik wel ruimhartig kan zagen. Ik heb het hout in de garage in het houtrek gelegd en daar rustig een paar maanden laten liggen, zodat het nog een beetje na kon drogen en aan de werkplaats acclimatiseren. Hopelijk gaat dat straks helpen om kromtrekken te voorkomen.

Deze houtstapel is bedoeld voor de frontjes. Ik wil paneeldeurtjes en ladefronten maken. Dat is een kader van 6 cm brede, 2,2 cm dikke, regels, waartussen een paneel van 11mm dik, gemaakt van 12 cm brede plankjes. Die plankjes wil ik dan van elkaar scheiden met een smal stripje notenhout.

Om die paneeltjes te lijmen kon ik natuurlijk gewoon met lijmklemmen gaan worstelen, maar ik dacht dat het makkelijker gaat met een speciale lijmklem. Die heb ik dus maar gemaakt van wat overtollig spaanplaat en aluminium balkjes.

De plankjes gaan dus tussen de aluminium balkjes en kan je met de bouten (bovenaan) tegen elkaar persen. Om ze goed plat tegen het spaanplaat te duwen zijn de vuren houten balken en een zak vol wiggetjes.

Ik had de mooiste planken uitgezocht, voor zover ik dat in het ruwe hout herkennen kan. Dat herkennen daar wordt ik trouwens steeds beter in. In het begin ziet alles er hetzelfde uit, maar nu zie ik toch vrij snel waar de knoesten en donkere plekken zitten. Affijn, die planken heb ik ruim op de gewenste lengtes gezaagd en op de vlakvandikte bank tot mooi hout van ongeveer 30mm geschaafd. Die wou ik graag nog een keer doorzagen, maar mijn zaagtafeltje bleek niet genoeg power te hebben. Dus heb ik ze weggebracht naar een timmerbedrijf die ze in twee keer 13.5 mm gezaagd heeft. Nu kon ik ze in de huiskamer uitleggen en een meer of minder fraai ensemble creeeren.

En daar ben ik nu. Ik heb een flinke stapel plankjes. Ondertussen heb ik ook het hout voor de regels gezaagd en geschaafd, ook weer ruim op maat. Alles staat nu opgelat en laat ik weer een tijdje met rust. Zo kunnen alle vochtverschillen weer verdwijnen. Als het daarbij eventueel weer een beetje kromtrekt heb ik ook genoeg vlees om alles weer vlak te schaven.

Je zou nog niet zeggen dat dit een keuken gaat worden.